Nasze początki wiążemy z Górą Karmel w Palestynie. Miejsce to, naznaczone życiem i działalnością proroka Eliasza (IX w. p. Ch.), rozpalonego żarliwością o chwałę Pana, Boga Zastępów (zob. 1Krl 17-22), stało się kolebką pustelniczego życia. Pierwsi mnisi zamieszkali tam w XII wieku. Otrzymując Regułę życia od św. Alberta Jerozolimskiego (ówczesnego patriarchy Ziemi Świętej), zostali przyjęci przez Kościół jako Zakon Najświętszej Maryi Panny z Góry Karmel. Z tego rodu się wywodzimy, od owych świętych Ojców, którzy w głębokiej samotności i w całkowitym oderwaniu od spraw tego świata dniem i nocą rozważali Słowo Pańskie.
Jednak to świętą Teresę od Jezusa i św. Jana od Krzyża uważamy za naszych prawdziwych fundatorów. Teresa, inspirując się życiem pierwszych pustelników, zapragnęła wspólnot oddanych modlitwie, przenikniętych braterską miłością, których serca wypełniałaby intencja apostolska. Tak chciała połączyć kontemplację z działaniem i tego pragnęła dla swych Synów i Córek – Braci i Sióstr odnowionego Karmelu – odtąd nazywanych Bosymi.

Św. Teresa od Jezusa urodziła się 18 marca 1515 r. w Avili lub w pobliskiej posiadłości jej rodziców, Gottarendura, jako trzecie dziecko Alonsa Sanchez de Cepeda i jego drugiej żony Beatryce de Ahumada. Jej dziadek ze strony ojca, Juan Sanchez de Toledo, Żyd z pochodzenia, w 1485 roku przeszedł na katolicyzm.
W 1530 roku straciła matkę, co skłoniło ojca do oddania jej na wychowanie augustiankom w Avili. W tym czasie zaczęła myśleć o poświęceniu się Bogu w życiu zakonnym. Spędziwszy u augustianek półtora roku, z powodu ciężkiej choroby musiała wrócić do domu. W listopadzie 1536 roku, mimo sprzeciwu ze strony ojca i krewnych, wstąpiła do klasztoru karmelitanek p.w. Wcielenia w rodzinnym mieście, gdzie też w następnym roku, 3 listopada, złożyła śluby zakonne.
Niedługo po profesji Teresa ciężko zachorowała. Był to między innymi skutek jej surowego życia w nowicjacie. Z tego powodu kilka miesięcy spędziła poza klasztorem. Po powrocie do klasztoru, uzdrowiona – jak uważała – za przyczyną św. Józefa, z wielką gorliwością oddała się modlitwie myślnej. Zaczęła doznawać przeżyć mistycznych. Na Wielkanoc 1557 roku przeżyła w wizji swoje mistyczne zaślubiny z Chrystusem. Nieco później doświadczyła łaski przebicia serca i wielu zachwyceń.
W 1560 roku, po wizji piekła, złożyła ślub czynienia zawsze tego, co doskonalsze. Dla ratowania dusz przed potępieniem wiecznym Teresa postanowiła jak najdoskonalej odpowiedzieć swojemu powołaniu, zachowując w pełni regułę pierwotną zakonu. Ponieważ w klasztorze Wcielenia obowiązywała reguła złagodzona, Teresa z gronem przyjaciółek i przy poparciu św. Piotra z Alkantary, postanowiła założyć klasztor o małej liczbie zakonnic, żyjących według reguły pierwotnej. Dnia 7 lutego 1562 roku Stolica Apostolska udzieliła pozwolenia na założenie takiego klasztoru pod jurysdykcją miejscowego biskupa. 24 sierpnia tegoż roku cztery towarzyszki Świętej rozpoczęły życie zakonne w klasztorze św. Józefa. Dopiero w grudniu dołączyła do nich na stałe św. Teresa jako przełożona. W kwietniu 1567 roku klasztor odwiedził generał zakonu o. Rubeo, upoważniając Teresę do zakładania dalszych klasztorów sióstr oraz dwóch klasztorów męskich.
W czerwcu 1582 roku Teresa wyrusza w podróż z Burgos do Alba de Tormes, gdzie zmarła 4 października. Pochowano ją w dniu następnym, który z uwagi na przeprowadzoną właśnie reformę kalendarza był dniem 15 października. Św. Teresa należy do klasyków literatury hiszpańskiej. Najważniejszymi jej dziełami są: Życie, Droga doskonałości, Twierdza wewnętrzna i Księga fundacji. Oprócz nich pozostawiła cały szereg drobnych pism i liczne listy. Beatyfikacji Teresy od Jezusa dokonał Paweł V w 1614 roku, kanonizacji Grzegorz XV w 1622 roku, a Paweł VI ogłosił ją Doktorem Kościoła 27 września 1970 roku.

Święty Jan od Krzyża – Juan de Yepes – urodził się w 1542 roku w Fontiveros w Kastylii. Gdy miał dwa lata, stracił ojca. Kilka lat później matka z dziećmi przeniosła się do Medina del Campo, gdzie Jan próbował różnych zawodów dostępnych dla jego młodego wieku, uczęszczając równocześnie do kolegium jezuitów. W 1563 roku przyjął habit zakonny w miejscowym klasztorze karmelitów, zobowiązując się przy profesji do przestrzegania pierwotnej reguły zakonu. Filozofię i teologię studiował w Salamance w kolegium zakonu oraz na uniwersytecie. Po święceniach kapłańskich (1567) w Medina del Campo, gdzie przybył na prymicje, spotkał się ze św. Teresą od Jezusa, która skłoniła go do podjęcia dzieła reformy męskiej gałęzi Zakonu Karmelitańskiego.
Pod koniec 1568 roku z o. Antonim de Heredia i bratem Józefem od Chrystusa zamieszkał w Duruelo i został mistrzem nowicjuszów. Następnie przez pewien czas pracował w Mancerze, dokąd przeniesiono zgromadzenie z Duruelo, Pastranie i Alcalá de Henares jako wychowawca oraz duszpasterz.
W maju 1572 roku na prośbę św. Teresy przybył do Avili, by objąć urząd spowiednika klasztoru Wcielenia, w którym Święta została przeoryszą. Kilka lat później doszło do ostrego konfliktu między dawną a zreformowaną gałęzią zakonu, skutkiem czego św. Jan, uznany za buntownika, w pierwszych dniach grudnia został uprowadzony z Avili i zamknięty w karcerze klasztornym w Toledo. W tym odosobnieniu powstały najpiękniejsze strofy jego poematów mistycznych, zwłaszcza Pieśni duchowej i Nocy ciemnej. Pod koniec sierpnia następnego roku uciekł z karceru i jakiś czas później został mianowany przełożonym klasztoru w El Calvario w Andaluzji, skąd kierował fundacją klasztoru w Baezie.
W 1581 roku na pierwszej kapitule prowincjalnej klasztorów zreformowanych wybrano go definitorem prowincjalnym i przełożonym domu w Granadzie, gdzie napisał większość swoich dzieł mistycznych. W 1588 roku wziął udział w kapitule generalnej karmelitów reformowanych, która wybrała go definitorem, członkiem konsulty oraz przeorem w Segovii. W 1591 roku zamieszkał w klasztorze w La Penuela, skąd we wrześniu, z powodu choroby, został przeniesiony do Ubedy. Zmarł w nocy z 13 na 14 grudnia tego roku. Św. Jan pozostawił po sobie wielkie dzieła mistyczne: Drogę na Górę Karmel, Noc ciemną, Pieśń duchową, Żywy płomień miłości oraz szereg poematów, drobnych pism i listów. Jest klasykiem literatury hiszpańskiej. Kanonizowany w 1726 roku, w dwieście lat później ogłoszony został Doktorem Kościoła przez Piusa XI.

Teresa od Jezusa wybrała życie zakonne w przekonaniu, że jest to stan najlepszy i najbezpieczniejszy (Ż, 3,5) dla osiągnięcia zbawienia, bo jedynie już miałam na celu zbawienie duszy mojej, a o spokój i przyjemność własną zgoła nie dbałam (Ż, 4,1). Jakiś czas po profesji, pochłonięta przez środowisko klasztoru Wcielenia, osłabła w swojej gorliwości. Kiedy jednak ostatecznie zerwała z ziemskimi przywiązaniami, poświęcając wiele czasu modlitwie, zaczęła odzyskiwać spokój. Bóg nie pozostał jej dłużny i nagradzał wierność licznymi łaskami. Niedyskrecja mieszkanek klasztoru Wcielenia oraz jej przyjaciół spowodowała, że niedługo cała Avila zainteresowała się Teresą. Jedni uważali ją za świętą, inni za ofiarę szatana.
Teresa doszła do wniosku, że w klasztorze o ścisłej klauzurze i ograniczonych kontaktach ze światem zewnętrznym takie niedyskrecje byłyby niemożliwe. Wspomniana już wizja piekła pobudziła ją do dziękczynienia za otrzymane łaski oraz do ratowania za wszelką cenę dusz ludzkich, narażonych na wieczne potępienie. Jak możemy żyć spokojnie, widząc takie mnóstwo dusz, które na każdy dzień wpadają w ręce czartów i idą na zatracenie? – pisała w Życiu (32,6). Teresa nie mogła żyć spokojnie. Pragnęła uciec od ludzi i dojść do zupełnego odłączenia się od świata (Ż, 32,8). Dziwna to miała być ucieczka. Chciała uciec, aby móc być bliżej, aby móc więcej dać tym, od których uciekała.
Przed laty Teresa uciekła z domu rodzinnego do klasztoru, ponieważ uważała, że życie zakonne pewniej doprowadzi ją do zbawienia. Doświadczenie doprowadziło ją do bolesnego stwierdzenia, że nie wszystkie klasztory zapewniają swoim mieszkańcom bezpieczną drogę do Boga. W konfrontacji z rzeczywistością rodzi się u Teresy nowy ideał życia zakonnego. Na jego kształt miały także wpływ przykład franciszkanek bosych, bardzo popularnych wówczas w Avili oraz nostalgia za życiem eremickim góry Karmel, zrodzona z lektury podręcznika duchowości karmelitańskiej O założeniu pierwszych mnichów.
We wrześniu 1560 roku w mieszkaniu św. Teresy spotkało się kilka osób świeckich i zakonnic, pozostających pod jej wpływem duchowym. Podczas żywej dyskusji kształtował się obraz klasztoru – pustelni o małej liczbie zakonnic, przestrzegających reguły pierwotnej, kształtujących swe życie na wzór dawnych ojców pustyni. Pomysł był dojrzały do realizacji. Przyjaciółka Teresy, Guiomar de Ulloa, obiecała pomoc finansową. Poparcia udzielił także św. Piotr z Alkantary. Prowincjał kastylijski Anioł de Salazar najpierw obiecał przyjąć klasztor pod swoją jurysdykcję, pod wpływem jednak niechętnej fundacji opinii publicznej wycofał swoją zgodę. Spowiednik zakazał Teresie zajmowania się fundacją. Dnia 24 sierpnia 1562 roku, po otrzymaniu zgody Stolicy Apostolskiej, cztery towarzyszki Świętej rozpoczęły życie zakonne w klasztorze św. Józefa.
Dopiero w grudniu prowincjał zgodził się, by zamieszkała w nim również Teresa. Pobożność mniszek bardzo szybko zyskała im sympatię nawet tych, którzy dotąd byli im przeciwni. Fundamentem prawnym nowej formy życia wprowadzonego przez św. Teresę była reguła pierwotna, czyli innocencjańska. Dla Teresy termin “reguła pierwotna” miał znaczenie szersze od tego, które wynikało z samej litery reguły Innocentego IV. Chociaż miała przed oczyma regułę Zachodu, myślą i sercem sięgała na Wschód, do pustelni na górze Karmel. Zachęcała swoje mniszki do naśladowania świętych ojców i pustelników. W miarę możliwości próbowała realizować w swoich klasztorach życie eremickie.
W Konstytucjach zarządzi, by w klasztorach były domki pustelnicze, gdzie zakonnice mogłyby się udawać na modlitwę (Konst. 6,17). Również i karmelitów bosych wielokrotnie będzie nazywała eremitami. Teresa przyjmując regułę innocencjańską jako fundament reformy, w Konstytucjach interpretowała ją zgodnie ze swoją koncepcją odnowionego życia karmelitańskiego. Już w chwili podjęcia starań o pozwolenie na założenie klasztoru zdawano sobie sprawę z konieczności opracowania dlań nowego prawa. Breve Stolicy Apostolskiej z 7 lutego 1562 roku udzielało Teresie bardzo szerokich uprawnień. Otrzymała prawo opracowania nowych Konstytucji, dokonywania w nich zmian i ustanawiania innych przepisów. Wszystko to zaś z góry otrzymywało aprobatę Stolicy Apostolskiej.

Dokumentem z dnia 27 kwietnia 1567 roku generał pozwolił Teresie na zakładanie klasztorów karmelitanek bosych w całej Kastylii. Nowe klasztory miały pozostawać pod jurysdykcją generała. Patent ten stał się podstawą prawną dla kilkunastoletniej działalności fundacyjnej św. Teresy. Dopóki istniał tylko jeden klasztor, łatwo było znaleźć dla niego kierowników duchowych. W miarę nowych fundacji, aby zabezpieczyć jedność, należało pomyśleć o kierownikach duchowych ukształtowanych na tych samych podstawach, co karmelitanki bose.
Tak zrodził się u Teresy projekt założenia klasztoru karmelitów kontemplacyjnych, którzy byliby doradcami i spowiednikami jej mniszek, pomagając również w sprawach organizacyjnych, związanych z ruchem. Generał, początkowo przeciwny, w końcu dał się przekonać argumentom Teresy i listem z 10 sierpnia 1567 roku udzielił pozwolenia. O. Rubeo godził się na założenie dwóch klasztorów karmelitów kontemplacyjnych (tak ich nazywał w liście), pozostających pod jurysdykcją prowincjała kastylijskiego.
Motywacją generała było umożliwienie gorliwym zakonnikom bardziej doskonałego realizowania swojego powołania. Karmelici kontemplacyjni mieli przede wszystkim oddawać się modlitwie, nie zaniedbując jednak pracy duszpasterskiej. Ich życie codzienne miały regulować konstytucje Jana Soretha, poprawione w 1524 roku przez Mikołaja Audeta. Faktycznie jednak klasztory męskie w pierwszym okresie swojego istnienia przyjęły – z małymi zmianami – konstytucje św. Teresy, napisane dla mniszek z klasztoru św. Józefa. Nie ulega więc żadnej wątpliwości, że w zamiarach św. Teresy, karmelici bosi – podobnie jak karmelitanki bose – mieli prowadzić życie poświęcone pokucie, modlitwie i kontemplacji.
Równocześnie jednak ci sami mnisi powinni być dobrymi teologami, kaznodziejami, misjonarzami i robić wszystko, co jest tylko możliwe dla dobra dusz. Była to synteza trudna do realizacji i stąd spory między pierwszymi karmelitami bosymi o właściwe oblicze reformy. Należy dodać, że ani Teresa, ani o. Rubeo, zakładając klasztory sióstr i braci żyjących według pierwotnej reguły, nie zamierzali reformować całego Zakonu jako takiego. Chodziło im – w początkowym stadium – o ruch wtopiony w zakon. Klasztory reformowane miały spełniać rolę “domów modlitwy”, podobne do tych, jakie w Kastylii mieli franciszkanie i dominikanie. Dopiero późniejszy rozwój wydarzeń, nieprzychylny dla reformy, skłonił również Teresę do poparcia zabiegów o uniezależnienie się od “starego” zakonu, co z czasem doprowadziło do zupełnego usamodzielnienia się karmelitów bosych.